وبلاگ هنرآرت
» مختصری از زمینه ی فرهنگی سرایش شاهنامه
شاهنامه در مجموع از چهار بخش مهم تشکیل شده که هر یک با یکی از سلسله های باستانی ایران منطبق می باشد.
پیشدادیان
کیانیان
اشکانیان (پارتیان)
ساسانیان
مطلب مرتبط
طرز تهیه چیز کیک پنیری بدون گلوتنمتن شاهنامه در بر دارنده ی سلطنت پنجاه پادشاه است که با داستانهای قهرمانی در هم تنیده شده است . بخش اول حالت اسطوره ای دارد و بخش دوم افسانه ای و دو بخش بعدی بر پایه ی وقایع تاریخی است . در بخش اول موضوعاتی چون آفرینش جهان ، شکل گیری تمدن بشری و ریشه های کشاکش طولانی ایرانیان با تورانیان آمده است . بخش کیانیان در بر دارنده ی اعمال و کردار رستم ، اسفندیار و بیژن و قهرمانان وابسته به مناطق مختلف و فرهنک های گوناگون کشور عزیزمان می باشد . داستان رستم با وقایعی گره خورده که او را درگیر دشمنان طبیعی و ماورای طبیعی حکرانان مختلف ایران می کند . مهمترین دشمنان ، حکمرانان توران زمین هستند که عموما به سرکردگی افراسیاب در جنگهای بسیاری چهره می نمایند . در شاهنامه حتا برپایی عدالت پایه ی انتقام برخی از قهرمانان را می سازد و این موارد از زمان اساطیری شروع شده و تا روزگار ساسانیان که دوره ی تاریخی است تداوم می یابد .
گفتنی است که شاهنامه ی فردوسی به لحاظ زبان و اجزاء و حتا ساختار اجتماعی که در پنجاه واقعه جلوه می یابد ، محصول دوره ی فرهنگی سامانیان است که به هویت ایرانی از نظر زبان فارسی دری و تبارگرایی باستانی تاکید می ورزیدند . اما زمانی که حکیم فردوسی شروع به سرودن این اثر حماسی کرد ، سامانیان دیگر از نظر سیاسی فرو پاشیده بودند . هرچند شعاع فرهنگی آنان هنوز در پیرامون جغرافیایی آنها شعله ور بود و حتا حکومتهای ترک تباری همچون غزنویان را هم به کام خود کشیده بود .
داستان تلاش حمایت طلبی فردوسی از سلطان محمود غزنوی واقعیتی را در خود نهفته دارد . عدم موفقیت او در جلب حمایت سلطان محمود همزمان با نصب وزیری جدید و تغییر جهت سیاسی و فرهنگی غزنویان از خلافت عباسی و جهت گیری مذهبی و زبانی خاصی بود ، یعنی درست در سال چهارصد هجری قمری که فردوسی شاهنامه ی خود را به پایان می رساند .
فردوسی آنقدر زنده نماند که از این تغییر جهت سیاسی و فرهنگی غزنویان بهره ببرد . اما اثری را از خود به یادگار گذاشت که اهمیت و تاثیر زیادی در پی داشت و این تاثیر در سده های بعد حتا در میان اقوامی که نمی توانستند آن را بخوانند ، بیشتر بود تا آنجا که شاهنامه سخنگوی آرمانهای ایرانیان در مقابله با اقوام مهاجم گردید .
این بود مختصری از زمینه های تاریخی فرهنگی ، در زمانه ی حیات حکیم بزرگ طوس و سرایش شاهنامه ی گرانقدر او .
به نظر می رسد ، آشنایی بیشتر ما ایرانیان با گنج هایی که از نیاکان به یادگار داریم و عدم تخریب آنها در زمینه های گوناگون ، امری ضروریست که بر عهده ی ما بوده و نسل های آینده ما را نسبت به آن قضاوت خواهند کرد . پس تلاش کنیم که نه تنها به تخریب مادی و معنوی آن گوهرها نپردازیم بلکه از خویش چیزی را بر آنها بیافزاییم ولو در حد یک نقطه .
با سپاس
م.ن.صفا
